•  

    Regulamin Konkursu Interdyscyplinarnego

    „Mosty Wiedzy” — między fizyką, filozofią i historią

    II edycja – Zespół Szkół im. Ojca Świętego Jana Pawła II w Niepołomicach

    Temat edycji: „Od katapulty do rakiety — fizyka, historia i odpowiedzialność człowieka”

    Cel konkursu

    Konkurs ma charakter interdyscyplinarny i łączy fizykę, historię, filozofię i etykę.
    Jego głównym celem jest rozwijanie myślenia naukowego i moralnego, umiejętności technicznych oraz refleksji nad wpływem postępu naukowego na świat i odpowiedzialność człowieka wobec nauki i społeczeństwa. Konkurs wpisuje się w politykę oświatową państwa poprzez interdyscyplinarność i kształtowanie postaw obywatelskich.

    Umożliwiają uczniom porównanie swoich umiejętności fizycznych z rówieśnikami. Stanowi platformę do rozwijania talentów w dziedzinie fizyki i zachęcają do głębszego zgłębiania wiedzy.

     

    Dla kogo?

    Uczniowie liceum i technikum Zespołu Szkół im. Ojca Świętego Jana Pawła II w Niepołomicach.
    Konkurs realizuje treści i kompetencje zgodne z podstawą programową przedmiotów:

    • Fizyka: ruch, energia, dynamika, zasady zachowania, projektowanie doświadczeń.
    • Historia: rozwój technologii i nauki w kontekście cywilizacyjnym.
    • Filozofia i etyka: refleksja nad postępem, odpowiedzialność moralna, rola nauki w społeczeństwie.

    Forma i harmonogram konkursu

    Konkurs przebiega w trzech etapach, każdy ma odrębny charakter i sposób oceny.

     

    ETAP I – FIZYCZNY

    Temat: „Moja maszyna balistyczna”

    Cele konkursu - etap fizyczny

    1. Edukacyjne 
    • Utrwalenie i zastosowanie zagadnień z kinematyki i dynamiki (rzut ukośny, prędkość początkowa, przyspieszenie, siła, moment siły).
    • Zrozumienie przemian energii (energia potencjalna sprężystości, energia kinetyczna, straty energii — tarcie, opory powietrza).
    • Demonstracja zasad zachowania pędu i momentu pędu w uproszczonych układach.
    1. Kompetencyjne
    • Rozwijanie umiejętności projektowania, konstruowania i testowania układów technicznych.
    • Myślenie techniczne i rozwiązywanie problemów (optymalizacja konstrukcji).
    • Bezpieczeństwo i etyka
    • Kształtowanie odpowiedzialnego podejścia do urządzeń mechanicznych i zasad BHP.
    • Przestrzeganie reguł i ograniczeń, by wydarzenie było bezpieczne dla widzów i wykonawców.

     

    Zadania dla uczniów (konkretne wymagania)

    1. Projekt i konstrukcja

      Samodzielne zaprojektowanie i zbudowanie maszyny balistycznej (np. katapulty, procy, małej wyrzutni sprężynowej). Maksymalny zasięg przy testach wewnętrznych: np. 2 m (ustal szkolnie).

      Dozwolone materiały: drewno, sklejka, plastik, guma, sprężyny komercyjne, taśmy, śruby, nakrętki, elementy 3D-printowane.

      Zakaz: materiały wybuchowe, palne, ostry metalowy pocisk, sprężone gazy powyżej bezpiecznego ciśnienia (jeśli używacie powietrza, tylko niskie ciśnienie i zgodnie z przepisami), strzelające projekty zdolne do zranienia. Pociski — wyłącznie miękkie (piankowe kuleczki, styropian, marshmallows, gumowe piłeczki itp.).
    2. Dokumentacja techniczna: rysunek/plan konstrukcji z wymiarami i opisem użytych materiałów, lista materiałów.
    3. Przeprowadzenie co najmniej 5 powtórzeń pomiarowych dla wybranych kątów wyrzutu.
    4. Prezentacja na Dniu Otwartym - Demonstracja działania (bezpieczny pokaz) — krótkie pokazy praktyczne.
      5–10 minutowe omówienie: zasada działania, zastosowane prawa fizyki, wnioski i możliwe usprawnienia.

    Kryteria oceny (maksymalna liczba punktów: 60)

    1. Bezpieczeństwo i zgodność z zasadami (10 pkt)
      Spełnione ograniczenia materiałowe i pociskowe, zabezpieczenia, stosowanie okularów itp. (10–0 pkt)
    2. Konstrukcja i wykonanie techniczne (20 pkt)
      Estetyka, solidność, innowacyjność rozwiązań mechanicznych (10–0)
      Stopień zrozumienia fizyki (10-0)
    3. Prezentacja i komunikacja (20 pkt)
      Jasność wyjaśnień, umiejętność odpowiedzi na pytania, materiały wizualne (10–0)
    4. Kreatywność / dodatkowe elementy (10 pkt)

    Szczegółowe wskazówki fizyczne (co uczniowie powinni uwzględnić)

    • Rzut ukośny: równania ruchu w poziomie i pionie, wpływ kąta wyrzutu na zasięgi.
    • Energia sprężystości gumy, zamiana energii potencjalnej na kinetyczną. Energia kinetyczna.
    • Tarcie i opory powietrza: wpływ na zasięg — prosty model odporu
    • Zasada zachowania pędu przy odrzucie (jeśli istotne) i moment siły dla dźwigni.

    Zasady bezpieczeństwa (konieczne)

    • Każdy projekt musi mieć protokół bezpieczeństwa zaakceptowany przez opiekuna (nauczyciela fizyki).
    • Pociski: tylko miękkie, lekkie (np. piankowe kule, styropianowe kulki). Maksymalna masa pocisku: np. 10–20 g (ustalić lokalnie).
    • Zakaz ostrych, metalowych pocisków i substancji wybuchowych. Zakaz używania wysokiego ciśnienia bez nadzorowanych urządzeń i certyfikatu.
    • W czasie pokazów: strefa bezpieczeństwa wyznaczona taśmą, publiczność za linią, operator i asystenci w okularach ochronnych.
    • Testy przed Dniem Otwartym odbywają się na wyznaczonym poligonie szkolnym, pod nadzorem nauczyciela.

    Harmonogram:

    • Październik: Ogłoszenie konkursu, zasady, terminy
    • Listopad: Pomysły i wstępny projekt + zatwierdzenie materiałów i protokołu bezpieczeństwa.
    • Grudzień - Styczeń: Budowa prototypu, testy i pierwsze pomiary.
    • Luty- Marzec: Ostateczne pomiary, analiza, prezentacja przed nauczycielem
    • Kwiecień; Dzień Otwartym: prezentacje i pokazy.

     Wykaz kontrolny (checklist)

    • Plan konstrukcji i rysunki
    • Lista materiałów i kosztorys
    • Protokół bezpieczeństwa podpisany
    • Poster / prezentacja 5–10 min
    • Próba generalna jak działa pokaz (bez publiczności

    Krótki wzór scenariusza 5–10-min prezentacji (co powiedzieć)

    • 30 s — przedstawienie pomysłu.
    • 60–90 s — krótki opis konstrukcji (schemat, główne elementy).
    • 2 min — zasada działania i kluczowe prawa fizyki (energia, ruch, siły).
    • 1–2 min — wnioski i możliwe usprawnienia.

    Q&A — odpowiedzi na pytania od widowni/jurorów.

     

     

    ETAP II – HISTORYCZNY

    Temat: „Od katapulty do rakiety — ewolucja balistyki”

     

    • Zadanie: opracowanie prezentacji multimedialnej (5–10 min z narracją uczniów, zawierająca źródła ikonograficzne) dotyczącej wybranej epoki i typowej maszyny miotającej.
    • Uczniowie analizują rozwój technologii balistycznych, porównują historyczne rozwiązania z własnym projektem z etapu fizycznego (w tym ewolucja broni balistycznej od antyku do nowożytności, oraz zastosowania współczesne balistyki)

    Cele poznawcze:

    • Zrozumienie rozwoju nauki i techniki w kontekście epok.
    • Umiejętność analizy źródeł historycznych i ikonografii.
    • Refleksja nad wpływem nauki na rozwój cywilizacji.

    Forma pracy:

    • Prezentacja (PowerPoint/Canva/Prezi itp.)
    • Minimum 3 źródła bibliograficzne (książki, artykuły, encyklopedie).
    • Krótkie pisemne streszczenie (1–2 strony) z ilustracjami.

    Kryteria oceny (maksymalna liczba punktów: 30)

    1. Zgodność z tematem – praca odnosi się do rozwoju technologii balistycznych i nawiązuje do tematu edycji „Od katapulty do rakiety” (0–5 pkt).
    2. Treść merytoryczna i poprawność historyczna – rzetelność informacji, właściwe umiejscowienie epoki, poprawność faktograficzna (0–8 pkt).
    3. Zrozumienie powiązań fizyki z historią – ukazanie, jak prawa fizyki i postęp naukowy wpływały na rozwój badanej technologii (0–6 pkt).
    4. Analiza porównawcza – zestawienie maszyny historycznej z własną konstrukcją z etapu fizycznego, wskazanie podobieństw, różnic i wniosków (0–5 pkt).
    5. Forma i prezentacja – estetyka, przejrzystość, komunikatywność prezentacji multimedialnej, wykorzystanie źródeł ikonograficznych (0–3 pkt).
    6. Bibliografia i źródła – minimum 3 źródła, poprawne oznaczenie, różnorodność (książki, artykuły, encyklopedie, strony edukacyjne) (0–3 pkt).

    Termin oddania prezentacji: styczeń 2026 r.

     

    ETAP III – FILOZOFICZNO-ETYCZNY

    Temat: „Fizyka i odpowiedzialność: historia i nauka w służbie człowieka”

     

    • Zadanie: wykonanie plakatu filozoficznego (format A3) w formie kolażu.
    • Inspiracje:
      • „Nauka a odpowiedzialność”
      • „Dwa oblicza postępu”
      • „Energia dobra i zła”
    • Można wykorzystać cytaty, symbole, fotografie i własne hasła.

    Cele refleksyjne:

    • Zrozumienie moralnych aspektów wykorzystania wiedzy technicznej.
    • Rozwijanie świadomości etycznej i odpowiedzialności naukowej.
    • Łączenie nauk przyrodniczych z humanistycznymi.

    Każdy uczestnik dołącza krótką refleksję:

    „Czego nauczyłem się o odpowiedzialnym stosowaniu fizyki i technologii?” (3–4 zdania, podpisane imieniem i nazwiskiem).

    Kryteria oceny (maksymalna liczba punktów: 30)

    1. Zgodność z tematem – plakat odnosi się do idei odpowiedzialności nauki, etyki postępu i relacji między nauką a człowiekiem (0–5 pkt).
    2. Przekaz filozoficzny i refleksyjny – jasność przekazu, głębia refleksji, zdolność wyrażenia idei w sposób inspirujący i zrozumiały (0–8 pkt).
    3. Kreatywność i oryginalność formy – pomysłowość, symbolika, artystyczna lub koncepcyjna wartość pracy (0–6 pkt).
    4. Estetyka wykonania i czytelność – dbałość o formę graficzną, układ kompozycji, czytelność przekazu (0–5 pkt).
    5. Refleksja końcowa pisemna – autorska refleksja ucznia (3–4 zdania) na temat odpowiedzialnego stosowania fizyki i technologii (0–3 pkt).
    6. Samodzielność i zaangażowanie – widoczny osobisty wkład w wykonanie pracy i zaangażowanie twórcze (0–3 pkt).

    Termin oddania plakatu: styczeń 2026 r.

     

    Zasady ogólne

    1. Każdy uczestnik musi wziąć udział we wszystkich trzech etapach.
    2. Wynik końcowy to suma punktów (maksymalnie 120 punktów):
      • 50% — etap fizyczny (60 punktów)
      • 25% — etap historyczny (30 punktów)
      • 25% — etap filozoficzno-etyczny (30 punktów)
    3. Organizatorzy tworzą komisje oceniającą. Decyzja komisji jest ostateczna i nie podlega odwołaniu.
    4. Udział w konkursie oznacza akceptację regulaminu oraz zgodę na przetwarzanie danych osobowych i publikację wizerunku (załącznik nr 1 na dole strony) 
    5. Prace i prezentacje będą zaprezentowane publicznie podczas Dni Otwartych Szkoły.

    Nagrody

    • Dyplomy
    • Nagrody rzeczowe dla laureatów
    • Dodatkowe wyróżnienia za kreatywność, interdyscyplinarność i refleksję etyczną.

     

    Organizatorzy

    Nauczyciele przedmiotów:

    Fizyka: Barbara Balwierz

    Historia: Grzegorz Stręk

    Filozofia i etyka: Sylwia Galas

     

    Podsumowanie ideowe

    Konkurs łączy naukę, historię i etykę w jedną całość – ukazuje, że fizyka to nie tylko równania, ale też odpowiedzialność za skutki jej zastosowań.
    To zaproszenie do myślenia, tworzenia i działania z pasją, ale i z rozwagą — w duchu wartości, które głosił patron szkoły – św. Jan Paweł II.

     

    Załącznik nr 1 - zgoda na udział i RODO